| Home
Page | Archive | Volume
content |
Geologia Sudetica
Vol. 16 (1981) Abstracts
| Home
Page | Archive | Volume
content |
Geologia Sudetica, 16 (1):
7-100
Migmatyzacja
w gnejsach północnej części Gór Sowich
Ryszard Kryza
Abstract
W pracy przedstawiono dotychczasowe
wyniki badań i poglądy wcześniejszych badaczy na ewolucje metamorficzną skał
sowiogórskich, miedzy innymi geologów niemieckich oraz Smulikowskiego (1952),
Polańskiego (1955), Grocholskiego (1967a) i Morawskiego (l973). Omówiono krótko
współczesne poglądy na genezę i klasyfikacje migmatytów.
Dużo miejsca poświęcono omówieniu zróżnicowania teksturalnego i mineralnego
gnejsów i migmatytów północnej części Gór Sowich. Według kryterium teksturalnego
wydzielono wśród gnejsów odmiany: masywne bardzo drobnoziarniste, łuseczkowe,
smużyste i słojowe oraz - mniej pospolite - oczkowe, grubosoczewkowe i guzkowe.
Migmatyty podzielono na dwie grupy: a) flebity - migmatyty warstewko we i żyłkowe,
obejmujące stromatyty, migmatyty fałdowe i ptygmatytowe oraz b) nebulity - migmatyty
w dużym stopniu homofaniczne, reprezentowane przez odmiany szlirowe, bryłowe
i homofaniczne. Pod względem składu mineralnego wyróżniono gnejsy i migmatyty
biotytowe i dwułyszczykowe oraz szczególne odmiany mineralne tych skał: mikroklinowe,
syllimanitowe i kordierytowe.
W dalszej części pracy szczegółowo scharakteryzowano zróżnicowanie składu mineralnego
i chemicznego skał sowiogórskich na podstawie ponad sześćdziesięciu analiz chemicznych
i niemal tylu samo ilościowych analiz mikroskopowych składu mineralnego, zebranych
z literatury lub wykonanych przez autora. Skład mineralny i chemiczny badanych
skał zilustrowano na diagramach (Q-Fsp-Maf, Q -A -Pl, ACF, A'FK i innych). Z
przedstawionych materiałów wynika, że główne odmiany gnejsów i migmatytów Gór
Sowich mogą wywodzić się z drobnoziarnistych osadów piaszczysto-mułowcowych
i szarogłazów, lokalnie zasobnych w składniki ilaste.
Omówiono także obliczenia bilansu materii dla gnejsów i migmatytów badanego
obszaru, wykonane metodą Chakra-Borty'ego (1977). Wskazują one, że składy skał
sowiogórskich są tak zróżnicowane, że z badanych gnejsów nie można by otrzymać
współ wy stepujących z nimi migmatytów przez dyferencjację in situ. Prawdopodobnie
więc migmatytyzacja miała charakter selektywny; podlegały jej tylko niektóre
odmiany skalne w zróżnicowanej pod względem składu i struktury serii skał wyjściowych.
Analiza składu skał sowiogórskich w układzie Q- Or - Ab - An- H2O oraz wyliczone
przez autora zawartości składnika kotektycznego w skałach wskazują, że migmatytyzacja
dyferencjalna badanych skał była raczej procesem metamorficznym, a anatektyczne
nadtapianie odgrywało podrzędną rolę.
Studium petrograficzne i petrochemiczne skał sowiogórskich uzupełniono badaniami
petroteksturalnymi uprzywilejowanej orientacji ziarn kwarcu w migmatytach. Uzyskane
skomplikowane obrazy orientacji osi optycznych kwarcu w migmatytach są zapewne
efektem kilkakrotnej rekrystalizacji skały, przy różnym planie naprężeń tektonicznych.
Niektóre maksima orientacji osi Z kwarcu w melanosomie, nieobecne w leukosomie,
mogą - zdaniem autora - reprezentować relikt budowy skały sprzed migmatytyzacji,
czyli paleosom sensu stricto.
Wiele faktów wynikających z różnorodnych obserwacji wskazuje, że wśród migmatytów
warstewkowych Gór Sowich można wyróżnić co najmniej dwa typy genetyczne: bardziej
pospolite metamorficzne wenity oraz odgrywające ilościowo podrzędną rolę iniekcyjne
arteryty. Natomiast nebulity mają prawdopodobnie naturę diatektytów, a więc
skał utworzonych przy współudziale intensywnego anatektycznego nadtapiania.
Na podstawie koncepcji wcześniejszych badaczy oraz własnych obserwacji autor
przedstawia rozwój petrogenetyczny gnejsów i migmatytów północnej części Gór
Sowich. Wyróżnia w nim pięć etapów: geosynklinalny, metamorfizmu wysokociśnieniowego,
migmatytyzacji dyferencjalnej, homogenizacji i konsolidacji. Dla każdego etapu
próbuje ustalić warunki ciśnienia i temperatury oraz główne procesy i utworzone
w nich skały.
Migmatization in gneisses of northern part of the Sowie Góry, Sudetes
Abstract
The results of prior studies on metamorphic evolution of the Sowie Góry rocks are briefly reviewed. Also are characterized current views on origin and classification of migmatites. Various types of the Sowie Góry gneisses have been distinguished by their textural features. Amongst migmatites have been recognized phlebites with stromatic, ptygmatic, or fold textures and nebulites with sehlieren or homophanous textures. Mineralogically may locally be distinguished microcline. sillimanite, and cordierite varieties of the biotite (two mica) gneisses and migmatites. The paper discusses in details variations in mineral and chemical composition of the investigated rocks. The Sowie Góry gneisses and migmatites are likely derived from fine-grained ^sandy-muddy and graywacke deposits locally enriched in clayey material. Material balance in gneisses and migmatites was evaluated, which evidenced that from the gneisses could not be produced co--existing migmatites through in situ differentiation. Thus the migmatization operated likely selectively and affected only certain varieties of structurally and compositionally diversified parent rocks. The evaluated amounts of „cotectic component” suggest that the differential migmatization in the questioned rocks was accomplished by metamorphic processes rather than anatectic partial melting. The petrologic studies were completed with petrotectonic investigations of quartz c-axis orientations independently for leuco- and melanosomatic rock portions. Various lines of evidence indicate that amongst phlebites dominate metamorphic venites over injectional arterites, and nebulites are likely of diatectitic type. Five developmental stages of gneisses and migmatites in the northern Sowie Góry have been envisaged, namely geosynclinal, high-pressure metamorphism, differential migmatization, homogenization, and consolidation, each stage being characterized by its own pressure-temperature conditions and rock-forming processes.
| Home
Page | Archive | Volume
content |
Geologia Sudetica, 16 (1):
101-192
Sedymentacja
utworów górnego dewonu i dolnego karbonu depresji Świebodzic (Sudety Zachodnie)
Szczepan Porębski
Abstract
Depresja Świebodzic jest fragmentem
wczesnowaryscyjskiego- morskiego basenu sedymentacyjnego o charakterze zapadliska
tektonicznego, który powstał na północnym przedpolu gnejsowego bloku Gór Sowich
i w okresie późnego dewonu i wczesnego karbonu został wypełniony terygenicznymi
gruboklastycznymi utworami o niskiej dojrzałości teksturalno-petrograficznej
i o łącznej miąższości wynoszącej co najmniej 3500 m. W obrębie tych utworów
wyróżniono 10 litofacji, które zinterpretowano z punktu widzenia mechanizmów
transportu i procesów depozycyjnych. Litofacje te zgrupowano następnie w 5 asocjacji
litofacjalnych, których genezę przypisano określonym subśrodowiskom systemu
depozycyjnego.
Sukcesja Świebodzic reprezentuje utwory podwodnych partii delt stożkowych zasilanych
przez stożki aluwialne rozwinięte na przedpolu aktywnej skarpy uskokowej, która
ograniczała basen od południa i południowego zachodu. Sedymentacja w podwodnych
częściach skłonów deltowych była zdominowana przez grawitacyjne spływy masowe
o wysokiej koncentracji i prądy zawiesinowe generowane zarówno przez okresowe
napływy wód lądowych przeciążonych materiałem klastycznym, jak i procesy osuwiskowe
w podwodnych i nadwodnych partiach nasypów deltowych. Sugeruje się, że w obrębie
aktywnych żwirowych lobów depozycyjnych wkraczających na drobnoziarniste osady
dna basenu następstwo typów gradacji w ławicach zlepieńcowych w dół prądu jest
następujące: ławice odwrotnie frakcjonowane, masywne, z gradacją pensymetryczną
i z gradacją normalną. Wachlarzowaty system paleoprądów w kierunku NNE oraz
skład petrograficzny otoczaków wskazują na dostawę materiału klastyczne-go z
bloku sowiogórskiego i hipotetycznego masywu południowego. Materiał polimiktyczny
pochodzący z erozji masywu południowego był dostarczany do basenu przez cały
okres sedymentacji sukcesji Świebodzic, natomiast erozja kry sowio-górskiej
rozpoczęła się na większą skalę w późnym famenie. Cykliczne występowanie megasekwencji
o ziarnie wzrastającym w górę (miąższość 80-130 m) w profilu pionowym sukcesji
jest interpretowane jako wynik periodycznej pro-gradacji nasypów deltowych wywołanej
okresowym wzrostem dostawy materiału klastycznego w efekcie pulsacyjnych ruchów
podnoszących w obszarze źródłowym. Genezę cykli o małej skali (miąższość 5 -
30 m) zarówno o ziarnie wzrastającym, jak i malejącym w górę przypisuje się
autocyklicznemu mechanizmowi rozbudowywania i zamierania aktywności poszczególnych
lobów depozycyjnych.
Świebodzice succesion (Upper Devonian-lowest Carboniferous): a prograding, mass flow dominated fan-delta complex
Abstract
The Świebodzice succession (ca. 4000
m thick) makes a complex prism of mainly terrigenous, immature clastic sediments
which were accumulated in strongly subsiding marine basin in a front of rising
Precambrian and old-Palaeozoic massifs. The intertongung of coarse conglomerate-sandstone
bodies with fossiliferous mudstones typifies the Świebodzice succession. The
succession is thought to represent the deposits of submerged portions of fan-delta
complex which was fed by alluvial fans developed along active fault scarp that
bounded a nearby sourceland.
Ten lithofacies are identified and described within the deposits under consideration.
The facies are grouped into five facies associations which are interpreted to
represent fan-delta slope consisting of laterally linked proximal depositional
lobes (V). distal lobes (IV), distal slope channels (III), lobe fringes (II)
and inter-lobe/basin plain areas (!)o The sedimentation in submerged parts of
fan-delta complex took place mainly from sediment gravity flows, including debris
flows, density-modified grain flows and turbidity currents, which were initiated
by flood-generated, heavily-laden river currents that reached fan-delta slopes.
The occurrence and stacked nature of large-scale coarsening sequences identified
in the succession are explained as the result of basin-wide progradational phases
which took place in response to periodic uplift of source areas. Basing on conglomerate
thickness/size relationships, it is suggested that within gravely depositional
lobe the relative downcurrent position of orthoconglomerate bed types may be
as follows: inverse graded, massive (ungraded), inverse-to-normally graded,
normally graded, and normally graded with stratified sandstone top.
| Home
Page | Archive | Volume
content |
Geologia Sudetica, 16 (1):
195-217
Wpływ
paleomorfologii stropu białego spągowca na zmienność facjalną serii złożowej
w Zagłębiu Lubińskim
Jerzy Kazimierz Błaszczyk
Abstract
Powierzchnia stropowa białego spągowca nie jest płaska, lecz wykazuje reliktowe formy paleomorfologiczne. W zbadanym obszarze udokumentowano obecność pięciu elewacji stropu białego spągowca. Wykazano związek pomiędzy paleoreliefem i wykształceniem facjalnym serii złożowej oraz podścielających ją osadów niższej części profilu białego spągowca. Seria złożowa na elewacjach jest pozbawiona łupków miedzionośnych, a wchodzące w jej skład skały węglanowe są bardziej zróżnicowane facjalnie niż w obszarach poza elewacjami. Stropowa część profilu białego spągowca, wchodząca w skład serii złożowej, wykazuje także większą zmienność facjalną na elewacjach niż w obszarach poza nimi. Z elewacjami jest związana duża miąższość osadów białego spągowca, a także znacznie większa niż w obszarach poza elewacjami miąższość strefy okruszcowania. W białym spągowcu wydzielono cztery facje osadów powstałych w zróżnicowanych warunkach środowiska. Piaskowce wykazujące wielkoskalowe warstwowanie przekątne reprezentują dolnopermską akumulację eoliczną. Wkraczanie morza spowodowało częściowe zniszczenie wydm ł powstanie innych facji piaskowców: laminowanych i bez-strukturalnych. Facja piaskowców z różnorodnymi strukturami sedymentacyjnymi (warstwowanie przekątne tabularne i rynnowe, warstwowanie smużyste, soczewkowe oraz riplemarki, fale piaskowe, kanały erozyjne i struktury deformacyjne) powstała po częściowym wyrównaniu dna w środowisku sublitoralnym. Obserwuje się facjalne zazębianie się piaskowców tej facji z łupkami miedzionośnymi, co sugeruje ich płytko-wodny charakter.
Palaeomorphology of Weissliegendes top as the control on facies variability in ore-bearing series of Lubin Copper-field, southwestern Poland
Abstract
In the study area the top of Weissliegendes
displays remnant palaeomorphological features, among which are evidenced several
elevations. A relationship between this palaeorelief and the assemblage of sedimentary
facies of copper-bearing series and underlying lower Weissliegendes is pointed
out. Within the elevations the ore-bearing series lacks the characteristic copper-shale
(Kupferschiefer) deposits, and also displays relatively higher variability of
carbonate-rock facies. Also the uppermost Weissliegendes, which belong to the
ore-bearing series too, show higher variability of facies within the elevations
than outside them. The elevations are typified by relatively greater thicknesses
of the Weissliegendes, and also by considerably greater thicknesses of the entire
zone of copper mineralization.
Within the Weissliegendes, four facies of deposits have been distinguished as
related to different palaeoenvironmental settings. Large-scale cross-stratified
sandstones are thought to have been the result of Early Permian aeolian sedimentation.
Subsequent (Zechstein) marine transgression, by encroaching upon the areas of
aeolian sedimentation, led to partial demolition of the aeolian dunes and consequently
produced two additional sandstone facies: laminated sandstones and „structureless”
sandstones. Fourth facies is represented by the sandstones showing variety of
sedimentary structures, among which are tabular and through cross--stratification,
horizontal discontinuous and lenticular stratification, ripples, and waves,
erosional channels, and deformational structures; this sandstone facies is thought
to have originated in sublitoral environment, shortly after partial smoothing
of the basin floor topography. Lateral interfingering of this sandstone facies
with the copper-shale deposits seems to suggest a shallow-marine origin of these
latter shales.
| Home
Page | Archive | Volume
content |
Geologia Sudetica, 16 (1):
219-226
Pelagiczne
utwory turneju w południowo-wschodniej części Gór Bardzkich
Joanna Haydukiewicz
Abstract
W południcwo-zachodniej części Gór Bardzkich (w okolicy wsi Gołogłowy) w dwóch odkrywkach skał ilastych i ilasto-mułowcowych została stwierdzona turnejska fauna konodontowa. Skały te powstały w środowisku pelagicznym. Występują one w bezpośrednim sąsiedztwie górnodewońskich wapieni i zdaniem autorki stanowią najprawdopodobniej ich sedymentacyjny nadkład. Odkrycie turnejskiej fauny zaprzecza dotychczasowym poglądom na przebieg sedymentacji karbońskiej w tej części Gór Bardzkich, nie potwierdza również znaczenia fazy nassauskiej jako głównej fazy tektonicznej w tej jednostce geologicznej.
Tournaisian pelagic rocks in southwestern part of the Góry Bardzkie
Abstract
In southwestern part of the Góry
Bardzkie (near the village of Gołogłowy) Tournaisian conodont fauna has been
recognized in two exposures of clayey and clayey-muddy rocks. The rocks were
deposited in pelagic environment and most probably overlain immediately Upper
Devonian limestones. Prior opinions about a course of Carboniferous sedimentation
in this region or significance of Nassau phase can no longer be maintained.
| Home
Page | Archive | Volume
content |
Geologia Sudetica
Vol. 16/2 (1981) Abstracts
| Home
Page | Archive | Volume
content |
Geologia Sudetica, 16 (2):
7-21
Mikroflora
z paragnejsów Gór Sowich (Sudety)
Tadeusz Gunia
Abstract
W pracy przedstawiono wyniki badań
mikropaleontologicznych paragnejsów z Zagórza. Śląskiego (Góry Sowie). Po raz
pierwszy stwierdzono w tych skałach mikroflorę - Cycmophyta, Chlorophyta,
? Eumycophyta, Bacteria oraz Acritarcha. Na podstawie zespołu
mikroflory podjęto próbę ustalenia wieku zbadanych paragnejsów.
| Home
Page | Archive | Volume
content |
Geologia Sudetica, 16 (2):
25-45
Mikroskamieniałości
z metamorfiku na wschód od Niemczy
Tadeusz Gunia
Abstract
W pracy przedstawiono wyniki badań
mikropaleontologicznych metamorfiku wschodnich okolic Niemczy. Materiały zebrano
z 12 stanowisk, w tym z łupków łyszczykowych, łupków kwarcytowo-grafitowych,
łupków kwarcowo-skaleniowych, kwarcytów oraz z łupków skaleniowo-łyszczykowych.
Opisano zespoły Acritarcha oraz towarzyszące im inne mikroskamieniałości
o problematycznej przynależności systematycznej. Podjęto dyskusję z dotychczasowymi
poglądami na wiek serii metamorficznych wschodniego obrzeżenia gnejsów sowiogórskich
i przedstawiono wnioski wynikające z badań mikropaleontologicznych. Przedstawiono
też próbę rekonstrukcji pierwotnej sekwencji litologicznej.
| Home
Page | Archive | Volume
content |
Geologia Sudetica, 16 (2):
49-59
Pozycja
geologiczna wapieni wojcieszowskich względem serii zieleńcowej (spilitowo-keratofirowej)
w SE części Gór Kaczawskich
Zdzisław Baranowski & Stanisław
Lorenc
Abstract
W pracy przedstawiono stosunki przestrzenne
między wapieniami krystalicznymi a serią zieleńcową, obserwowane w rejonie Wojcieszów-Podgórki
(jednostka Bolkowa). Wapienie występują w obrębie skał zieleńcowych, tworząc
w nich izolowane ciała. Pozycja wapieni względem serii zieleńcowej ma charakter
pierwotny (sedymentacyjny). Działalność podmorskiego wulkanizmu stworzyła warunki
rozwoju sedymentacji węglanowej poprzez zmianę głębokości i warunków fizykochemicznych
panujących w basenie sedymentacyjnym.
| Home
Page | Archive | Volume
content |
Geologia Sudetica, 16 (2):
61-72
Utwory
kredy górnej pomiędzy Brzegiem a Opolem w świetle badań mikropaleontologicznych
Jerzy Kłapciński & Barbara
Teisseyre
Abstract
Występujące w profilach wiertniczych pomiędzy Brzegiem a Opolem osady kredowe są reprezentowane przez różnoziarniste gruboławicowe piaskowce, margle i margle zapiaszczone. Leżą one niezgodnie na skałach starszych, a przykryte są osadami trzeciorzędu i czwartorzędu o zróżnicowanej miąższości. W marglach natrafiono na dość bogate zespoły mikro-fauny, w których szczególne znaczenie stratygraficzne miały skorupki otwornic. Na ich podstawie w nawierconych utworach wydzielono: cenoman górny, turoń i koniak. W zespołach otwornic przeważały gatunki planktoniczne przy znikomym udziale form o skorupkach aglutynowanych. Analiza jakościowa mikrofauny i obserwacje litologiczne pozwalają zauważyć analogie z turonem i koniakiem okolic Głubczyc oraz utworami turonu górnego i koniaku dolnego niecki śródsudeckiej.
Upper Cretaceous rooks between Brzeg and Opole in the light of a micropalaentological research
Abstract
The Cretaceous rocks, as recognized in the borehole profiles located between the vicinities of Brzeg and Opole, are represented by variously grained, thickly bedded sandstones, marls and sandy marls. They unconformably overlie some older rocks, and are covered by the Tertiary and Quaternary sediments of variable thickness. The Cretaceous marls have been found to contain some fairly rich assemblages of microfauna, in which of particular stratigraphical significance are foraminiferal tests. Based on these latter forms, the investigated rock series has been divided by the present authors into the Upper Cenomanian, Turonian, and Coniacian. The foraminiferal assemblages appear to be dominated by planktonic species, which are accompanied by minor amounts of the forms with aglutinated tests. Qualitative analysis of the microfaunas, together with some general lithological observations, all point to an analogy to the Turonian-Coniacian of the nearby vicinity of Głubczyce, as well as to the Upper Turonian-Lower Coniacian of the Intra-Sudetic Basin, Central Sudetes.
| Home
Page | Archive | Volume
content |
Geologia Sudetica, 16 (2):
75-141
Próba
interpretacji wczesnych etapów tektogenezy Sudetów w naswiązaniu do teorii
diapiryzmu wgłębnego oraz koncepcji głębokich rozłamów
Marek Michniewicz
Abstract
Orogen sudecki powstał - zdaniem
autora - w wyniku kilku faz podobnie zorientowanych nacisków tangencjalnych,
które to naciski zaznaczyły się pomiędzy platformą wschodnioeuropejską a Masywem
Czeskim. Naciski prowadziły do stopniowego zawężania środkowoeuropejskiej strefy
geosynklinalnej, leżącej między wspomnianymi dwoma masywami oporowymi. Zawężaniu
tej strefy, założonej najprawdopodobniej u schyłku prekambru, być może w wendzie,
towarzyszyła migracja obszaru geosynklinalnego ku zewnętrznym peryferiom późniejszego
orogenu sudeckiego. Wiele danych wskazuje przy tym, że mimo wielofazowości wczesne
etapy rozwoju orogenu sudeckiego wiązać należy z jednym cyklem rozwojowym geosynkliny
środkowoeuropejskiej. Zwężenie strefy geosynklinalnej, związane z deformacjami
tangencjalnymi, prowadziło do rozbudowy tej strefy w profilu pionowym i pogrążania
jej partii bazalnych, co z kolei wiązało się z oddziaływaniem na nie coraz wyższych
temperatur. Potwierdzeniem tego jest obserwowany w Sudetach progresywny przez
dłuższy czas charakter procesów metamorficznych. Taki rozwój orogenu sudeckiego
doprowadzić musiał do przetapiania pogrążonych bazalnych partii pierwotnej struktury
geosynklinalnej i powstawania magm palingenetycznych, z tym zaś był związany
wzrost objętości sięgający 12% pierwotnej objętości przetopionych utworów. Wzrostowi
objętości towarzyszył reżim kompresyjny o charakterze kompresji ogólnej, przy
czym wzrost tej kompresji prowadził do piętrzenia megaform kopułowych, będących
strukturami inwersyjnymi, tworzącymi się w rejonach pierwotnej maksymalnej subsydencji.
Zgodność przebiegów kopuł i najstarszych struktur fałdowych wskazuje, że orientacja
megaform wspomnianych struktur fałdowych nawiązywała do przebiegu głównych stref
sedymentacyjnych w geosynklinie środkowoeuropejskiej. Piętrzeniu form kopułowych
towarzyszyły szczególnie intensywne deformacje w obrębie stref międzykopułowych,
ściskanych przez ekspandujące kopuły. Efektem tego było tworzenie się nowego
garnituru struktur fałdowych oraz nasunięć o charakterze relaksacyjnym, które
to elementy kompensowały nadmiar objętości w orogenie; ich orientacja nawiązuje
wyraźnie do przebiegu i formy kopuł.
W rozwoju orogenu sudeckiego zaznaczyło się kilka faz kopułotwórczych, przy
czym przejawiały się one z pewnym opóźnieniem w stosunku do wywołujących je
i zawężających obszar geosynklinalny faz deformacji tangencjalnych. Opóźnienie
to wynikało z bezwładności termicznej układu bazalnych partii orogenu, które
pogrążały się na skutek deformacji tangencjalnych w strefę charakteryzującą
się odmiennymi warunkami fizykochemicznymi, a zwłaszcza wyższą temperaturą.
Przetopienie korzeniowych partii orogenu i związany z tym wzrost objętości miał
miejsce dopiero po osiągnięciu przez układ temperatury topnienia. Szczególnie
wyraźnie zaznaczyły się w Sudetach trzy pierwsze fazy kopułotwórcze, wśród nich
zaś najintensywniejszą była pierwsza, którą można paralelizować z przejawami
fazy bretońskiej. Faza ta, przyczynowo związana z wcześniejszymi wczesnobretońskimi
deformacjami tangencjalnymi, stanowiła główny etap wypiętrzania elementów kopułowych
w centralnej części Sudetów, a także synchronicznych z tym procesem deformacji
stref międzykopułowych. Wypiętrzenie kopuł w fazie bretońskiej spowodowało przerwanie
procesu progresji metamorfizmu w strefie kopuł. W połączeniu z tworzeniem się
licznych nasunięć i związanych z tym przejawów metamorfizmu dyslokacyjnego dochodziło
do rozwoju przeobrażeń diaftorycznych.
W dalszej części przedstawiono problematykę związaną z plutonizmem granitoidowym
w Sudetach. Zaznacza się wyraźny związek czasowy intruzji granitoidowych z okresami
faz deformacji tangencjalnych. W okresach tych naciski powodowały udrożnienie
rozłamów wgłębnych o przebiegu NNE- SSW, zgodnych z przebiegiem osi kompresji
regionalnej; te udrożnione rozłamy były wykorzystane przez intrudujące synkinematycznie
granitoidy. Kierunki migracji intruzywów były determinowane najprawdopodobniej
nachyleniem megabloków w strukturze obrzeżenia Masywu Czeskiego, co, jak się
wydaje potwierdza analiza położenia centrów subsydencji na obszarze megabloków
depresyjnych. Również specyficzne deformacje związane z migracją granitoidów
ze stref rozłamowych i występujące w sąsiedztwie tych stref stanowią wskaźniki
kierunku tej migracji. Analiza stosunków ciał intruzywnych i form kopułowych
potwierdza prawidłowości budowy kopuł i wskazuje, że budowa ta jest podkreślona
rozprzestrzenieniem granitoidów. Wspomniana analiza wykazuje jednocześnie, że
intruzje wykorzystywały istniejący już plan budowy strukturalnej, w którym kopuły
odgrywały rolę elementu podstawowego. Pośrednio analiza ta potwierdza również
bretoński wiek pierwszej fazy kopułotwórczej w Sudetach. Wzajemne relacje pomiędzy
wulkanizmem geosynklinalnym a plutonizmem granitoidowym pozwalają na stwierdzenie,
że głównymi drogami migracji magm w obu tych procesach były rozłamy wgłębne
o wspomnianej już orientacji, przy czym zmiany charakteru procesów na poszczególnych
odcinkach stref rozłamowych bazowały na prawidłowościach rozwoju strukturalnego.
Jednocześnie zazębianie się czasowe w skali regionu obu wymienionych procesów
magmatycznych wskazuje, że przejście ze stadium geosynklinalnego do stadium
orogenu odbyło się w Sudetach stopniowo - w interwale czasowym górny sylur (środkowy
kambr?) - przełom dolnego i górnego karbonu.
| Home
Page | Archive | Volume
content | |