Geologia Sudetica, 25 (1-2): 1-27

A geochemical investigation of the age, significance and structural evolution of the Caledonian-Variscan granite-gneisses of the Śnieżnik metamorphic area (Central Sudetes, Poland)

Maria Borkowska, Pierre Choukroune, Jean Hameurt & François Martineau

Abstract
This paper presents some new data concerning the Caledonian-Variscan evolution of the Śnieżnik metamorphic area (the Kłodzko region) where 3 main lithological divisions have been known for a long time: two groups of gneisses (the Śnieżnik gneisses and the Gierałtów gneisses) and a metasedimentary series (the Stronie series). On the basis of field observations and new geochemical and isotopic studies of the gneisses, an attempt to define their space and time relationships, their origin and the structural context of their emplacement has been made. Finally, a hypothesis for the evolution of this area in the period between ~460 and ~330 Ma is proposed.

Wiek, znaczenie i ewolucja strukturalna kaledońsko-waryscyjskich granitognejsów metamorfiku Śnieżnika w Sudetach Środkowych - studium geochemiczne

Abstrakt

Artykuł zawiera niektóre nowe dane dotyczące kaledońsko-waryscyjskiej ewolucji metamorfiku Śnieżnika, gdzie od dawna znane są 3 główne jednostki litologiczne: dwie grupy gnejsów (gnejsy śnieżnickie i gnejsy gierałtowskie) i zmetamorfizowana seria suprakrustalna (seria strońska). Na podstawie obserwacji terenowych oraz nowych badań geochemicznych i izotopowych gnejsów dokonano próby określenia ich relacji przestrzennych i czasowych, ich pochodzenia i warunków strukturalnych ich powstania. Jako efekt badań wysunięta została hipoteza przedstawiająca ewolucję badanego obszaru w okresie od ~460 do ~330 milionów lat temu.

Geologia Sudetica, 25 (1-2): 29-58

Alkali amphiboles of the low grade metavolcanic rocks of Kaczawa Mts, West Sudeten, Poland

Witold Smulikowski

Abstract
Alkali amphiboles mainly of glaucophane and crossite composition (electron probe analyses) have been found in 54 metabasites and 3 keratophyres, in all structural units of Kaczawa complex. They may indicate the higher pressure regime of greenschist facies metamorphism. Metasomatism and variation in oxygen fugacity could affect the compositions of amphiboles and their significance as pressure indicators is limited. The large scale tectonic conclusions concerning Kaczawa complex based on alkali amphibole geo-barometry should be taken cautiously.

Alkaliczne amfibole w skałach metawulkanicznych o niskim stopniu zmetamorfizowana z obszaru Gór Kaczawskich, Sudety Zachodnie, Polska

Abstrakt

Alkaliczne amfibole, głównie o składzie glaukofanu i krossytu (analizy mikroanalizatorem rentgenowskim), zostały znalezione w 54 metabazytach i 3 keratofirach. Występują one we wszystkich strukturalnych jednostkach kompleksu kaczawskiego. Mogą one wskazywać na metamorfizm odpowiadający wyżej ciśnieniowej części facji zieleńcowej. Znaczenie alkalicznych amfiboli jako wskaźników ciśnienia jest ograniczone, bowiem metasomatyzm i zmiany lotności tlenu mogły także wpływać na ich skład. Interpretacje tektoniczne dużej skali dotyczące kompleksu kaczawskiego, oparte na geobarometrze wykorzystującym alkaliczne amfibole, powinny być traktowane z rezerwą.

Geologia Sudetica, 25 (1-2): 59-81

Pozycja strukturalna waryscyjskich utworów żyłowych w strefie północnego kontaktu masywu Karkonoszy w rejonie Szklarskiej Poręby (Sudety Zachodnie)

Norbert Cieśliński & Jerzy Żaba

Abstract
W obrębie granitoidów i hornfelsów występujących na północnym kontakcie masywu Karkonoszy z pasmem łupkowym Szklarskiej Poręby wyróżniono cztery generacje utworów żyłowych związanych genetycznie z waryscyjską intruzją. Pierwszą generację utworów żyłowych reprezentują granitoidowe apofizy i żyły, występujące tylko w strefie egzokontaktowej intruzji. Do drugiej generacji zaliczono żyły kwarcowe i kwarcowo-skaleniowe, wykorzystujące lokalne połogo lub horyzontalnie zorientowane spękania i szczeliny tensyjne powstałe w miejscach, w których stropowa osłona masywu pogrążała się w intrudującej magmie. Trzecia generacja utworów żyłowych reprezentowana jest głównie przez aplity i pegmatyty wykorzystujące tylko lokalne zespoły ciosu. Występują one zarówno w granitoidach karkonoskich, jak też w skałach osłony. Wiążą się z pośrednim etapem ewolucji plutonu. Żyły czwartej generacji również występują w obrębie granitoidów praż skał ich północnej osłony. Reprezentowane są niemal wyłącznie przez aplity, wykorzystujące zarówno spękania lokalne, jak i regionalne. W hornfelsach tworzą one skomplikowane systemy żył. Charakteryzują późny etap ewolucji plutonu, którego zewnętrzne partie uległy już całkowitej konsolidacji, a płynna magma zachowała się jedynie w jego jądrze. Dwie pierwsze generacje skał żyłowych zaliczone zostały do utworów synintruzywnych, trzecia i czwarta natomiast - do postintruzywnych. Ogromna większość tych utworów ma charakter żył z rozszerzania.

Structural position of the Variscan vein rocks in the northern contact zone of the Karkonosze massif in the vicinity of Szklarska Poręba (Western Sudetes)

Abstract

Four generations of vein rocks genetically related to the Variscean granitic intrusion have been distinguished within granitoids and hornfelses that occur in the northern contact zone between the Karkonosze massif and the Szklarska Poręba Schist Belt. The first generation is represented by apophyses of granitoids and dikes restricted to the exocontact of the intrusion. Quartz and quartz-feldspar veins that fill moderately diping or horizontal joints and tensional fractures belong to the second generation. The third generation consists of aplites and pegmatites that make use only of local joints. They occur in the Karkonosze granitoids as well as in the wall-rocks. They are related to the intermediate stage of the pluton evolution. Veins of the fourth generation also occur within granitoids and wall-rocks. They consist almost exclusively of aplites that fill both local and regional joints. Moreover, they form a complicated, tartan-like pattern in the hornfelses. The veins are related to the late stage of the pluton evolution when its marginal parts were solid whereas still-liquid magma was preserved in the central part. First and second generations are thought to be synintrusive, whereas third and fourth generations are postintrusive. Most of these veins formed in the tensional environment.

Geologia Sudetica, 25 (1-2): 83-98

Wyniki badań petrograficznych węgli kamiennych z profilu otworu wiertniczego Dzikowiec IG-1 (depresja śródsudecka)

Grzegorz Jacek Nowak

Abstract
Przeprowadzono badania petrograficzne karbońskich (silez-namur A) węgli kamiennych z profilu otworu wiertniczego Dzikowiec IG-1, usytuowanego w południowo-wschodniej części depresji śródsudeckiej w rejonie noworudzkim Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego. Na podstawie analiz ilościowych grup macerałów i mikrolitotypów oraz składników mineralnych stwierdzono, że badane pokłady węgla wykazują urozmaicony skład petrograficzny. Zawierają one macerały wszystkich trzech grup (witrynitu, egzynitu i inertynitu), występujące w zmiennych proporcjach w poszczególnych pokładach. Trimaceryt, witryt i karbomineryt dominują nad pozostałymi mikrolitotypami. Mikrostruktura opisywanych warstw węgla wskazuje na allochtoniczny charakter niektórych spośród nich. Pomiary średniej zdolności odbicia światła witrynitu (R_m⁰ = 0,63-0,90%) wykazały, że badane węgle reprezentują stadia od węgla płomiennego i gazowo-płomiennego (typy technologiczne 31,32) poprzez węgiel gazowy (typ technologiczny 33) do węgla ortokoksowego (typ technologiczny 35).

Results of petrographic investigations of bituminous coals from the profile of the Dzikowiec IG-1 borehole (the Intrasudetic Depression)

Abstract

The paper presents the results of petrographic investigations of the Upper Carboniferous (Namurian A) bituminous coals from the profile of the Dzikowiec IG-1 borehole, which is situated in the Nowa Ruda area in the Lower Silesian Coal Basin, in the south-eastern part of the Intrasudetic Depression. On the basis of quantitative analyses of maceral groups, microlithotypes, and mineral components, it is found that coal seams studied display variable petrographic composition. They contain macerals of all three groups (vitrinite, exinite and inertinite), which show changeable proportions in particular seams. Trimacerite, vitrite, and carbominerite predominate in respect to other microlithotypes. The microstructure of described coal beds indicates that some of them are of allochtonous origin. The vitrinite reflectance values (R⁰_mean = 0,63-0,90%) indicate that the coals studied represent high-volatile bituminous coal rank.

Geologia Sudetica, 25 (1-2): 99-111

Mikroskamieniałości z paragnejsów okolicy Braszowic (blok przedsudecki)

Tadeusz Gunia

Abstract
W pracy przedstawiono wyniki badań mikropaleontologicznych paragnejsów, tworzących niewielkie wystąpienie w obrzeżeniu serpentynitowego masywu Braszowic-Brzeźnicy na bloku przedsudeckim. Po raz pierwszy stwierdzono w tych skałach występowanie Acritarcha, Cyanophyta oraz mikroproblematyków.
Zespół oznaczonej mikroflory wskazuje na górnoproterozoiczny wiek pierwotnych serii osadowych, z których badane gnejsy powstały.

Microfossils from the paragneisses of Braszowice vicinity (Fore-Sudetic Block)

Abstract

This paper provides the results of the micropaleontological investigations of paragneisses which occur in the surroundings of the Braszowice-Brzeźnica serpentinitic massif on the Fore-Sudetic Block. The Acritarcha, Cyanophyta and microproblematic fossils have been found. The microfloral assemblage indicates the late Proterozoic age of the sedimentary rocks from which the gneisses studied have been arisen.

Geologia Sudetica, 25 (1-2): 113-147

Nowe stanowisko mikrofauny paleogenu w okolicy Głogowa (Monoklina Przedsudecka)

Barbara Teisseyre

Abstract
Morskie utwory paleogenu w obrębie monokliny przedsudeckiej poznawane są głównie poprzez wiercenia. Na podstawie dotychczasowych badań w okolicy Głogowa stwierdzono, że morskie osady paleogenu zalegają na głębokościach poniżej 400 m i wykształcone są w postaci poziomo leżących warstw piasków zailonych, iłów i mułowców. Miąższość tych osadów jest różna w poszczególnych odwiertach. Podścielają je wapienno-gipsowe utwory środkowego triasu. Piaski zailone, iły i mułowce zawierają bogatą mikrofaunę, spośród której znaczenie stratygraficzne mają skorupki otwornic. Przedmiotem niniejszego opracowania są wyniki badań prób rdzeniowych z odwiertu S-553, w którym morskie utwory paleogenu nawiercono na głębokości 410 m. Grubość tych utworów nie przekracza 20 m. Większość prób pobranych z odwiertu zawierała mikrofaunę o różnym stopniu zachowania. W zespołach otwornic przeważają formy bentoniczne o skorupkach wapiennych, zawierające gatunki przewodnie i charakterystyczne dla starszego paleogenu. Analizując skład zespołów otwornic oraz zasięgi wiekowe gatunków przewodnich, wydzielono dwie generacje zespołów mikrofauny: zespoły starsze - bogate w skorupki małych promienistych nummulitów, i zespoły młodsze - bogate w asterigeriny, nie zawierające nummulitów. Na podstawie gatunków przewodnich z rodzajów Quinqueloculina, Reussella, Pararotalia, Nummulites, Baggina, Cibicides i Melonis wiek starszych zespołów oznaczono jako eocen górny, zespoły młodsze zaliczono ogólnie do oligocenu. Skład zespołów mikrofauny oraz sposób zachowania skorupek wskazują na warunki facji przybrzeżnej, a odmienne zespoły mikrofauny mogą reprezentować dwie różne prowincje zoogeograficzne, zaznaczające się w paleogenie okresowo.

New site of Palaeogene microfauna from the vicinity of Głogów (Fore-Sudetic Monocline)

Abstract

Marine Palaeogene sediments of the Fore-Sudetic Monocline are recognized mainly by boreholes. In the Głogów area, previous geological studies have revealed that these sediments occur at depths greater than 400 m. The deposits are represented by clayey sands, clays and mudstones in the form of horizontal beds. They are underlain by calcareous-gypseous sediments of the Middle Triassic. Clayey sands, clays and mudstones are rich in microfauna, among which foraminifers are relevant to stratigraphic determination. This paper presents the results of studies of foraminifers from the S-553 borehole. In this borehole, the marine Palaeogene sediments occur at a depth of 410 m, not exceeding 20 m in thickness. In foraminifera assemblages, benthonic forms with calcareous tests predominate. They comprise index species characteristics of the earlier Palaeogene. On the basis of foraminifera assemblages and the stratigraphic extent of index species, two generations of microfauna assemblages have been distinguished: older assemblages, rich in small, radial Nummulites, and younger ones with abundant Asterigerina, but without Nummulites. The index species belonging to the following genera: Quinqueloculina, Reussella, Pararotalia, Nummulites, Baggina, Cibicides, and Melons date the older assemblages to the Upper Eocene, while the younger assemblages have been determined as of Oligocene age. The microfauna assemblages as well as their preservation indicate nearshore facies conditions. The presence of the two different microfauna may suggest two dissimilar zoogeographical provinces, which temporarily appeared in the Palaeogene.