Geologia Sudetica, 27 (1-2): 21-64

The history of eclogites in the geological evolution of the Śnieżnik crystalline complex based on mesostructural analysis

Marian Dumicz

Abstract
The results of mesostructural analysis are presented in relation to the tectonics of the Śnieżnik massif. The most part of observations concerning the sequence and development mechanisms of the successive generations of minor structures was made in the gneissic series. Particularly interesting were phenomena recording the successive stages of transformation of the S₁ lamination into S₃ lamination. On the basis of field observations and an analysis of mesostructures using stereograms, prepared separately for the gneissic series and for the eclogites, an attempt was made to relate the tectonic structures found in these rocks to four deformation events D₁ to D₄, probably common to both series. The results show that both series responded differently to tectonometamorphic processes, which was best reflected by the effects of the third deformation event D₃. Not enough information has been gathered so far to make possible a detailed comparison of the effects of the D₁ and D₂ deformations in the gneisses and the eclogites. It may only be suggested that the protolith of the eclogites was emplaces into the gneisses prior to the D₂ deformation. In the case of eclogites alternating with granulites of the Stary Gierałtów, the performed analysis reveals a perfect accordance of the structural development of both rock varieties. The effects of the D₁ to D₄ deformation events detected in these rocks can be easily compared with their age equivalents in the Gierałtów gneisses. Moreover, observations are presented that may suggest that the garnet and omphacite blastesis in the granulites occurred before the development of the S₃ gneissosity and L₃ lineation. The sequence of tectonometamorphic phenomena is discussed as well, within the framework of the geodynamic model of the Śnieżnik massif proposed by Borkowska et al. (1990).

Historia eklogitów w ewolucji metamorfiku Śnieżnika w świetle analizy mezostrukturalnej

Abstrakt

Na tle szkicowo zarysowanego planu tektonicznego metamorfiku Śnieżnika przedstawiono rezultaty analizy mezostrukturalnej. Najwięcej informacji o następstwie i mechanizmie rozwoju poszczególnych generacji drobnych struktur dostarczyła seria gnejsowa. Interesujące okazały się tutaj zwłaszcza zjawiska rejestrujące poszczególne fazy przekształceń laminacji S₁ w laminację S₃. Opierając się na obserwacjach terenowych i na analizie obrazu rozmieszczenia mezostruktur na diagramach, oddzielnie przeprowadzonych dla serii gnejsowej i dla eklogitów, podjęto próbę powiązania stwierdzonych w tych skałach struktur tektonicznych z czterema, jak się wydaje, wspólnymi dla nich etapami deformacji D₁-D₄. Wyniki jej wskazują, że skały te reagowały różnie na procesy tektonometamorficzne, co uwidoczniło się najlepiej w efektach trzeciego aktu deformacji D₃. Dotychczas nie zebrano odpowiedniej ilości informacji do szczegółowego porównania efektów deformacji D₁ i D₂ w serii gnejsowej i w eklogitach. Można jedynie przyjąć z dużym prawdopodobieństwem, że protolit występujących tu eklogitów pojawił się w serii gnejsowej przed deformacją D₂. W przypadku eklogitów występujących w przeławiceniach z granulitami serii Starego Gierałtowa przeprowadzona analiza wskazuje na całkowitą zgodność rozwoju strukturalnego tych odmian skalnych, a prześledzone w nich efekty deformacji D₁-D₄ dają się łatwo porównać z ich analogami wiekowymi w gnejsach gierałtowskich. Ponadto przedstawiono obserwacje mogące sugerować, że blasteza granatów i omfacytu, czyli eklogitowy metamorfizm, w serii granulitowej nastąpiła po uformowaniu fałdów F₂, a przed powstaniem zgnejsowania S₃ i lineacji L₃. Omówiono również następstwo zjawisk tektonometamorficznych na tle modelu geodynamicznego rozwoju metamorfiku Śnieżnika autorstwa Borkowskiej et al. (1990) i danych radiometrycznych Bakun-Czubarow i Bruecknera (1991), których jednoznaczna interpretacja nastręcza poważne trudności.

Geologia Sudetica, 27 (1-2): 65-93

Serpentinite stock south of Niedamirów - Lasocki Range, Sudetes, compared with other circum-Karkonosze ultramafic bodies

Nonna Bakun-Czubarow & Witold Smulikowski

Abstract
Newly discovered serpentinite occurring in the Lasocki Range south of Niedamirów village is built up of abundant serpentine, often as pseudomorphs after olivine, chlorite and tremolite but there are also preserved relics of chromium diopside, titanian pargasitic hornblende and Mn-rich ilmenite. Thus the protolith of the serpentinite was most likely an ilmenite-bearing clinopyroxene-hornblende peridotite. On the basis of mineral chemistry and overall chemical composition it may be concluded that the protolith intruded from the metasomatically altered lithospheric mantle. It intruded probably along deep faults. The age of the intrusion is not known. By analogy to the hornblende-peridote of Janowice Wielkie it may be supposed that it intruded after the late Variscan Karkonosze granite (304 - 327 Ma). The comparison of chemical composition of the investigated rock and five other circum-Karkonosze ultramafic bodies with primitive mantle and trends of its differentiation makes possible to put forward the hypothesis that at the time preceding the intrusions of ultramafics the Karkonosze - Izera region was underlain by anomalous mantle enriched in fluids, Al, Fe, Ti and other incompatible elements, i.e. that beneath the discussed region there was an area corresponding to an ancient hot spot.

Pień serpentynitowy na południe od Niedamirowa, Grzbiet Lasocki, Sudety, na tle innych wokółkarkonoskich ultramafitów

Abstrakt

Nowo odkryty serpentynit zbudowany jest w znacznej mierze z serpentynu tworzącego pseudomorfozy po oliwinie, chlorytu i tremolitu. Pierwotne minerały zachowane są w formie reliktów. Są nimi diopsyd chromowy, tytanowa pargasytowa hornblenda i bogaty w mangan ilmenit. Protolitem serpentynitu był najprawdopodobniej ilmenitonośny klinopiroksenowo-hornblendowy perydotyt. Na podstawie składu chemicznego minerałów i całej skały sądzić można, że protolit pochodzi z metasomatycznie zmienionego litosferycznego płaszcza Ziemi, znacznie wzbogaconego we fluidy, Al, Fe, Ti i inne pierwiastki niekompatybilne. Protolit ten intrudował przypuszczalnie wzdłuż linii przecięcia głębokich uskoków. Wiek intruzji nie jest znany, aczkolwiek poprzez analogię do hornblendowego perydotytu Janowie Wielkich można sądzić, że ultrabazyt Niedamirowa intrudował po waryscyjskim granicie Karkonoszy (304 - 327 min lat). Porównanie składu chemicznego serpentynitu Niedamirowa i pięciu innych ciał ultramaficznych występujących wokół masywu Karkonoszy ze składem niezróżnicowanego płaszcza Ziemi i kierunkami jego dyferencjacji pozwoliło wysunąć hipotezę, że w czasie poprzedzającym intruzje ultramafitów pod regionem karkonosko-izerskim znajdował się diapir płaszcza Ziemi o podwyższonej temperaturze ("hot spot").

Geologia Sudetica, 27 (1-2): 97-180

Przemieszczenia fragmentów litosfery a powstawanie i ruchy magm - wybrane przykłady z regionu sudeckiego i przedsudeckiego

Michał Paweł Mierzejewski

Abstract
Megacykl orogeniczny w młodszym paleozoiku rozpoczął się utworzeniem wąskiego zbiornika ze skorupą oceaniczną na dnie. Zamknięcie zbiornika było powiązane z imbrykacją przyległych jednostek geologicznych. W wyniku imbrykacji pomiędzy ustawionymi dachówkowe blokami Gór Sowich i Gór Kaczawskich powstała depresja Świebodzic. Anateksis różnych litologicznie członów stosu imbrykacyjnego (zawierających także skały zasadowe) tłumaczy, dlaczego w plutonach złożonych poszczególne pulsy magmowe mają odmienne inicjalne stosunki izotopów strontu. Przemieszczeniom magmy w podłożu towarzyszyły pionowe ruchy negatywne (tworzenie niecek sedymentacyjnych) i pozytywne. Potem nastąpiły ruchy izostatyczne plutonów granitowych. Ich następstwem była głęboka denudacja Karkonoszy.

Displacements of lithospheric blocks and the generation and movements of magma - some examples from Sudetes Mts. and Foresudetic Block

Abstract

The younger Paleozoic erogenic megacycle started from opening narrow basin with the oceanic crust at the bottom. The closing of the basin resulted in the imbrication of the adjacent units. Between tilted Sowie Mts. block and Kaczawa Mts. block the Świebodzice depression originated. Anatexis of the lithologically different (including also basic rocks) units of the imbrication pile explains the different initial Sr isotopes ratios of the different magma pulses in the complex plutons. The migration of magma was associated with the vertical movement, positive and negative (formation of sedimentary basins of the cover). After that the considerable isostatic movement of granite plutons took place which resulted in deep denudation.